ระบบบริหารจัดการองค์ความรู้กองทุนพัฒนาไฟฟ้า Power Development Fund
เกี่ยวกับกองทุน
สำนักงานคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (‘สำนักงาน กกพ.’) จัดตั้งขึ้นตามมาตรา 30 แห่งพระราชบัญญัติการประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. 2550 มีภารกิจหลักในการรับผิดชอบงานธุรการของคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน (‘กกพ.’) รับค่าธรรมเนียมตามที่กฎหมายกำหนด รับเรื่องร้องเรียนจากประชาชนเกี่ยวกับการประกอบกิจการพลังงาน ศึกษาวิเคราะห์และรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการประกอบกิจการพลังงาน และการพยากรณ์ความต้องการไฟฟ้า และภารกิจอื่นๆ
กองทุนพัฒนาไฟฟ้า ถูกจัดตั้งขึ้นภายในสำนักงานคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน ตามมาตรา 93 แห่งพระราชบัญญัติการประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. 2550 มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นทุนสนับสนุนให้มีการให้บริการไฟฟ้าไปยังท้องที่ต่างๆ อย่างทั่วถึง เพื่อกระจายความเจริญไปสู่ท้องถิ่น พัฒนาชุมชนในท้องถิ่นที่ได้รับผลกระทบจากการดำเนินงานของโรงไฟฟ้า ส่งเสริมการใช้พลังงานหมุนเวียนและเทคโนโลยีในการประกอบกิจการไฟฟ้าที่มีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมน้อย โดยคำนึงถึงความสมดุลของทรัพยากรธรรมชาติและสร้างความเป็นธรรมให้กับผู้ใช้ไฟฟ้า
สำนักงาน กกพ. จัดตั้งฝ่ายบริหารกองทุนพัฒนาไฟฟ้าขึ้น เพื่อทำหน้าที่กำกับดูแลกองทุนพัฒนาไฟฟ้า โดยมีหน้าที่หลักคือการเสนอแนะนโยบายการกำกับดูแล และหลักเกณฑ์ในการรับจ่ายเงินกองทุนพัฒนาไฟฟ้า และดำเนินการเกี่ยวกับการเงิน การบัญชี การบริหารจัดการเงินทุน และจัดทำรายงานการรับจ่ายเงินกองทุนต่อ กกพ. โครงสร้างการกำกับดูแลของ กกพ. และ สำนักงาน กกพ.
การบริหารกองทุนพัฒนาไฟฟ้าให้มีประสิทธิภาพ สำนักงาน กกพ. จำเป็นที่จะต้องกำหนดโครงสร้างการบริหารงานและการกำกับดูแลกองทุนพัฒนาไฟฟ้า และออกแบบกระบวนการทำงานรับเงิน จ่ายเงิน บริหารโครงการ และติดตามประเมินผล รวมทั้งแบบฟอร์มต่างๆ และรูปแบบรายงานผลการดำเนินงาน นอกจากนี้ยังต้องประสานงานกับคณะที่ปรึกษาต่างๆ ของ สกพ. เพื่อร่างระเบียบต่างๆ ที่จำเป็นในการดำเนินงานของกองทุนพัฒนาไฟฟ้า และติดตามประเมินผล รวมทั้งการพัฒนาระบบบัญชีและระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อรองรับการดำเนินงานของกองทุนในอนาคต
หลักเกณฑ์ในการกำกับดูแลกองทุนพัฒนาไฟฟ้า
หลักการพื้นฐาน 5 ประการในการกำกับดูแลกิจการมีองค์ประกอบเกี่ยวกับ การตรวจสอบและถ่วงดุลอำนาจ ความโปร่งใสและตรวจสอบได้ การวางโครงสร้างผลตอบแทนให้สอดคล้องกับวัตถุประสงค์หลัก การบริหารจัดการผู้มีส่วนได้เสียอย่างเหมาะสม และการปฏิบัติหน้าที่ของผู้บริหาร คณะกรรมการ คณะอนุกรรมการ และผู้บริหารโดยมีความเอาใจใส่ และรักษาผลประโยชน์ขององค์กรอย่างเต็มที่
กกพ. มีภารกิจหลักในการเป็นองค์กรกำกับดูแลอุตสาหกรรมพลังงาน (ไฟฟ้าหรือก๊าซธรรมชาติ) การบริหารเงินกองทุนพัฒนาไฟฟ้าเป็นหนึ่งในอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายที่กำหนดไว้ใน มาตรา 10 (10) ตาม พ.ร.บ. การประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. 2550 โดยคาดว่า กองทุนพัฒนาไฟฟ้ามีวัตถุประสงค์หลากหลายนอกเหนือจากการกำกับดูแลกิจการพลังงาน ทั้งด้านการบริหารโครงการพัฒนาชุมชน การส่งเสริมพลังงานหมุนเวียน ฯลฯ และจะมีขนาดของเงินกองทุนในแต่ละปีไม่ต่ำกว่าหนึ่งหมื่นล้านบาท และมีธุรกรรมต่างๆ ไม่น้อยกว่าสามพันธุรกรรมต่อปี ดังนั้น โครงสร้างการกำกับดูแลกองทุนพัฒนาไฟฟ้าจะต้องสามารถอำนวยให้ กกพ. ปฏิบัติหน้าที่ตามกฎหมายได้อย่างสมบูรณ์ในการบริหารกองทุน พร้อมทั้งยังสามารถมุ่งเน้นการดำเนินการตามภารกิจหลักของตนได้
โครงสร้างการกำกับดูแลผ่านคณะกรรมการกองทุน เป็นโครงสร้างที่มีการจัดตั้งคณะกรรมการกองทุนขึ้นมา 1 คณะ เพื่อทำหน้าที่บริหารงานกองทุนพัฒนาไฟฟ้า และให้มีการจัดตั้งคณะอนุกรรมการอีก 2 คณะ คือ คณะอนุกรรมการกลั่นกรองแผนงานและโครงการ และคณะอนุกรรมการติดตามและประเมินผลโครงการ
องค์ประกอบของคณะกรรมการกองทุน และคณะอนุกรรมการ
คณะกรรมการกองทุนพัฒนาไฟฟ้า
คณะกรรมการกองทุนพัฒนาไฟฟ้าเพื่อกำกับดูแลกองทุนพัฒนาไฟฟ้ามีบทบาทในการเพิ่มความคล่องตัวให้กับการบริหารกองทุนพัฒนาไฟฟ้าและแบ่งเบาภาระงานของ กกพ. เนื่องจากมีธุรกรรมที่จะต้องพิจารณาในปริมาณมากในแต่ละปี
หน้าที่และความรับผิดชอบของคณะกรรมการกองทุนพัฒนาไฟฟ้า
คณะกรรมการกองทุนฯ จะมีหน้าที่และความรับผิดชอบหลักดังต่อไปนี้
- ทบทวนแผนงานซึ่งรวมถึงสัดส่วนการจัดสรรเงินกองทุน และงบประมาณประจำปีของกองทุนพัฒนาไฟฟ้า ในภาพรวม ให้สอดคล้องกับนโยบายของ กกพ.
- กำกับดูแลและบริหารงานกองทุนพัฒนาไฟฟ้าภายใต้นโยบายและงบประมาณที่ได้รับอนุมัติจาก กกพ.
- กำหนดหลักเกณฑ์การบริหารเงินกองทุน
- อนุมัติหลักเกณฑ์การพิจารณาโครงการและหลักเกณฑ์การรายงานและติดตามโครงการ
- อนุมัติโครงการตามมาตรา 97(4) และ 97(5)
- แต่งตั้งคณะอนุกรรมการของกองทุนพัฒนาไฟฟ้า
- อนุมัติการโอนหรือเปลี่ยนแปลงงบประมาณรายจ่ายดำเนินงานของกองทุนพัฒนาไฟฟ้า ภายในวงเงินงบประมาณที่ได้รับอนุมัติจาก กกพ. และให้นำเสนอ กกพ. เพื่อทราบ
- ทบทวนผลการดำเนินงานของกองทุนพัฒนาไฟฟ้า
- กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการในการรับ เก็บรักษา จ่ายเงิน ตรวจสอบ และอนุมัติโครงการของกองทุน
- ให้ข้อเสนอแนะในการออกระเบียบ ข้อบังคับ และคำสั่งเกี่ยวกับการบริหารงานบุคคล การบรรจุ แต่งตั้ง ถอดถอน และวินัยของพนักงาน ตลอดจนการกำหนดเงินเดือนและเงินอื่นรวมถึงการสงเคราะห์และสวัสดิการ
เนื่องจากกฎหมายกำหนดให้ กกพ. เป็นผู้ออกระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการบริหารกองทุนพัฒนาไฟฟ้า ดังนั้น แนวนโยบายและระเบียบต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการบริหารกองทุนพัฒนาไฟฟ้าที่กำหนดโดยคณะกรรมการกองทุนฯ จะต้องนำเสนอพิจารณา และประกาศโดย กกพ.
คณะอนุกรรมการกลั่นกรองแผนงานและโครงการ
เพื่อกำกับการใช้เงินกองทุนให้เกิดประโยชน์ตามวัตถุประสงค์กองทุน และเพื่อให้การอนุมัติโครงการมีมาตรฐาน และโปร่งใส ควรมีการจัดตั้งคณะอนุกรรมการกลั่นกรองแผนงานและโครงการขึ้น เพื่อกำหนดหลักเกณฑ์ในการพิจารณาโครงการ โดยคณะอนุกรรมการกลั่นกรองแผนงานและโครงการพิจารณาการใช้เงินกองทุนพัฒนาไฟฟ้าเพื่อพัฒนาชุมชนตามมาตรา 97 (3) (4) และ (5) โดยสำหรับการใช้จ่ายเงินตามโครงการในมาตรา 97 (3) จะถูกกลั่นกรองมาจากคณะกรรมการกองทุนในพื้นที่เป็นหลักและนำเสนอต่อคณะกรรมการกองทุนพัฒนาไฟฟ้า ผ่านคณะอนุกรรมการกลั่นกรองแผนงานและโครงการ เพื่อให้ความเห็นในภาพรวม ดังนั้น คณะอนุกรรมการกลั่นกรองแผนงานและโครงการจะมีหน้าที่หลักในการพิจารณาการใช้เงินตามมาตรา 97 (4) และ (5) เป็นหลัก
หน้าที่และความรับผิดชอบของคณะอนุกรรมการกลั่นกรองแผนงานและโครงการ
คณะอนุกรรมการกลั่นกรองแผนงานและโครงการมีหน้าที่และความรับผิดชอบหลักดังนี้
- ทบทวนแผนงานและงบประมาณประจำปีของกองทุนพัฒนาไฟฟ้า ในภาพรวมและรายละเอียดรายกองทุนในพื้นที่
- ทบทวนเงื่อนไขและหลักเกณฑ์ในการเสนอโครงการ รวมถึงหลักเกณฑ์ในการพิจารณากลั่นกรองโครงการ ทั้งการกลั่นกรองโดยส่วนกลางและในเขตพื้นที่ เพื่อให้โครงการเป็นไปตามวัตถุประสงค์ของกองทุนและเพื่อสร้างประโยชน์สูงสุดให้ชุมชน
- ทบทวนหลักเกณฑ์ในการรายงานและติดตามประเมินผลการดำเนินงานของกองทุน เพื่อใช้เป็นแนวทางปฏิบัติในการติดตามประเมินผลการดำเนินงานของกองทุน โดยฝ่ายบริหารกองทุนพัฒนาไฟฟ้า คณะอนุกรรมการติดตามและประเมินผลโครงการ และคณะกรรมการกองทุนในเขตพื้นที่
- พิจารณากลั่นกรองโครงการตามหลักเกณฑ์ที่กำหนด
- เสนอความเห็นเพื่อประกอบการพิจารณาอนุมัติโครงการตามมาตรา 97(4) และ 97(5) ต่อคณะกรรมการกองทุนพัฒนาไฟฟ้า
- บริหารจัดการงบประมาณการใช้เงินกองทุนตามมาตราการใช้จ่ายเงิน
- กำหนดข้อเสนอแนะหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขในการสนับสนุนโครงการ
- รายงานผลการปฏิบัติงานต่อคณะกรรมการกองทุนพัฒนาไฟฟ้า
คณะอนุกรรมการติดตามและประเมินผลโครงการ
ตามหลักธรรมาภิบาลที่ดีควรมีการแบ่งแยกอำนาจการตรวจสอบออกจากอำนาจการบริหารงาน เพื่อให้การตรวจสอบมีอิสระจากผู้บริหารและมีความโปร่งใส นอกจากนี้กองทุนพัฒนาไฟฟ้ามีความจำเป็นที่จะต้องวัดผลความสำเร็จของการใช้เงินกองทุนพัฒนาไฟฟ้าในแต่ละโครงการที่ได้รับเงินสนับสนุนจากกองทุนพัฒนาไฟฟ้าไป ซึ่งผลการดำเนินงานของแต่ละโครงการจะเป็นข้อมูลสำคัญที่บ่งบอกถึงความความโปร่งใสในการอนุมัติโครงการและประสิทธิภาพของการใช้เงินกองทุนในช่วงระยะเวลาที่ผ่านมา และยังเป็นข้อมูลสำหรับการกำหนดนโยบายการพิจารณากลั่นกรองโครงการและการทบทวนการดำเนินงานและการกำกับดูแลในอนาคต ดังนั้น จึงควรมีการแต่งตั้งคณะอนุกรรมการติดตามและประเมินผลโครงการ ซึ่งต้องไม่อยู่ในคณะอนุกรรมการกลั่นกรองแผนงานและโครงการ
หน้าที่และความรับผิดชอบของคณะอนุกรรมการติดตามและประเมินผลโครงการ
คณะอนุกรรมการติดตามและประเมินผลโครงการมีหน้าที่และความรับผิดชอบหลักดังต่อไปนี้
- กำกับดูแลให้มีการรายงานและติดตามประเมินผลโครงการ ตามหลักเกณฑ์ในการรายงานและติดตามประเมินผลการดำเนินงานของกองทุน
- ติดตามและประเมินผลการใช้จ่ายเงินของแต่ละโครงการให้เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและตรงตามข้อเสนอขอรับเงินสนับสนุนของแต่ละโครงการ
- เสนอแนะแนวทางการปรับปรุงการดำเนินโครงการที่ไม่เป็นไปตามแผนที่กำหนดไว้
- กำกับดูแลให้คณะกรรมการกองทุนในเขตพื้นที่ติดตามโครงการตามหลักเกณฑ์ที่กำหนดไว้
- รายงานผลการปฏิบัติงานต่อคณะกรรมการกองทุนพัฒนาไฟฟ้า
คณะกรรมการกองทุนในเขตพื้นที่
ตามระเบียบคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงานว่าด้วยกองทุนพัฒนาไฟฟ้าเพื่อการพัฒนาหรือฟื้นฟูท้องถิ่นที่ได้รับผลกระทบจากการดำเนินงานของโรงไฟฟ้า พ.ศ. 2553 ซึ่งมีการกำหนดให้แบ่งกองทุนเป็น 3 ประเภท คือ กองทุนประเภท ก มีการบริหารจัดการเต็มรูปแบบ โดยให้มีการจัดตั้งคณะกรรมการกองทุนในเขตพื้นที่ และคณะกรรมการในระดับตำบล/ชุมชน กองทุนประเภท ข มีการบริหารจัดการระดับปานกลาง โดยให้มีการจัดตั้งเฉพาะคณะกรรมการกองทุนในเขตพื้นที่ และกองทุนประเภท ค มีการบริหารจัดการจำกัด ขึ้นกับจำนวนเงินที่ได้รับการจัดสรร
หน้าที่และความรับผิดชอบของคณะกรรมการกองทุนในเขตพื้นที่
อำนาจหน้าที่หลักของคณะกรรมการกองทุนในเขตพื้นที่ สรุปได้ดังนี้
- จัดทำแผนยุทธศาสตร์ แผนบริหารงานประจำปี แผนการจัดสรรเงินเพื่อใช้ในการฟื้นฟูท้องถิ่นในเขตพื้นที่ ส่งให้ฝ่ายบริหารกองทุนพัฒนาไฟฟ้า เพื่อนำเสนอต่อ กกพ. พิจารณาอนุมัติ
- ส่งเสริมสนับสนุนให้มีการสำรวจความต้องการของประชาชนและสำรวจผลกระทบจากการดำเนินงานของโรงไฟฟ้าเป็นประจำทุกปี เพื่อใช้ประกอบการจัดทำโครงการชุมชน
- พิจารณาอนุมัติโครงการชุมชน ภายใต้กรอบแผนงานที่ได้รับอนุมัติจาก กกพ.
- จัดทำสัญญาโครงการชุมชน และเบิกจ่ายเงินสนับสนุนตามแผนงาน/งวดเงินเพื่อการดำเนินงานโครงการชุมชน
- ติดตาม ตรวจสอบ ประเมินผล และรายงานผลการดำเนินงานโครงการชุมชน ส่งให้ฝ่ายบริหารกองทุนพัฒนาไฟฟ้า
- จัดทำบัญชีและรายงานสถานะเงินกองทุนในเขตพื้นที่ เสนอต่อ กกพ. เป็นรายไตรมาสและรายปี ตามระเบียบ วิธีการ และรูปแบบที่ กกพ. กำหนด
- ดำเนินการอื่นใดเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ของการบริหารเงินกองทุนในเขตพื้นที่ ทั้งนี้ต้องอยู่ภายใต้กฎหมาย ระเบียบ ประกาศ คำสั่ง และวิธีปฏิบัติที่ได้กำหนดไว้
